Kelime kadrosu, mazmun ve hayallerinin çerçevesi belirli olan divan şiirinde, şairlerin elindeki dil malzemesini en verimli şekilde kullanmaya çalışmasının bir tezahürü olan belirli terimlerle müstakil şiir yazma geleneği, şairin, sanatını icra etmesi açısından farklı ve ilgi çekici mevzulardan biridir. Divan şairlerinin; denizcilik, gemicilik, ayakkabıcılık, terzilik, okçuluk, hattatlık, musiki, satranç, elbise, kitap vb. gibi belirli bir meslek ve ilim dalına ait terimleri, bir şiirin tamamında kullanmak suretiyle yazdıkları müstakil manzumeler vardır.
İlk defa tarafımızca tespit edilen, bu alandaki farklı ve ilginç örneklerden birini de; baştan sona yalnızca şiir terimleriyle inşa edilmiş müstakil manzumeler teşkil etmektedir. Çalışmamızda, yüzlerce divan taraması neticesinde tespit ettiğimiz; Zâtî, Ravzî, Sabâyî, Gelibolulu Âlî, Resîm, Neccâr-zâde Rıza, Beliğ Emin, Sünbül-zâde Vehbî, Şehdî, Levhî, Zîver, Ferrî, Said Giray ve Şâkir Galib’e ait gazelleri, önce nazire geleneği bağlamında ele alıp inceledik. Akabinde, bu manzumelerde yer alan şiir ve şiirle ilgili hususları hâvî terimleri tasnifleyerek mezkûr şairlere ait gazeller hakkında bazı değerlendirmelerde bulunduk.
Anahtar Kelimeler: Divan şiiri, gazel, şiir terimi, nazire, sanat