Ulakbilge - Sosyal Bilimler Dergisi
www.ulakbilge.com
Cilt 10, Sayı 68  2022/1  (ISSN: 2148-0451, E-ISSN: )
Selda UYGUR GÜRBÜZ

NO Makale Adı
1646943203 MÜMTAZ ZEKİ TAŞKIN’IN ŞİİRLERİNDE DADAİZM ETKİSİ

Sanat akımları, toplumların siyasi ve sosyal koşullarına, içinde bulundukları zamana, sanatın kendi dinamikleri ile geçirdiği değişim süreçlerine göre farklı şekillerde etkilerini gösterir. Bu akımlardan biri de 1916-1920 yılları arasında Birinci Dünya Savaşı’nın yarattığı yıkım, yoğunlaşan sanayileşme, sınıfsal ayrımın belirginleşmesi, şehirleşme gibi olgu ve pratiklere tepki duyan sanatçıların hayat – sanat - anlam arasındaki ilişkiyi belirsizleştirdiği Dadaizm’dir. Her türlü kuralın, anlayışın reddine dayanan Dadaizm, sanatı da inkâr edecek kadar marjinal bir tutum sergilediği için yıkıcı bir akım olarak görülür. Dadaizm Türk edebiyatında etkisini bireysel yönelişler çerçevesinde, topyekun benimseme yerine etkilenmeler bağlamında göstermiş ve yerleşik, benimsenmiş bir akım haline hale gelememiştir. Mümtaz Zeki Taşkın (1915-2001), bireysel yönelişler bağlamında Dadaizm’den etkilenen, bu etkiyi Alo Alo 1934 (1934) adlı kitabında toplanan şiirlerinde belirgin biçimde gösteren şairlerdendir. Taşkın’ın biçim ve öz açısından yenilikler içeren, avangart olarak kabul edilebilecek şiirleri, Dadaizm’den etkiler taşımakla birlikte yıkıcılık ve inkâr noktasında Batılı örneklerinden uzaktır. Bunun sebeplerinden biri Dadaizm’in Türk edebiyatında benimsenen bir akım olarak müesseseleşememesidir. Bu makalede öncelikle Dadaizm akımının ortaya çıkışı ve karakteristiği üzerinde durulacaktır. Bu akımın Türk edebiyatındaki izleri takip edildikten sonra Mümtaz Zeki Taşkın’ın bu etki bağlamında yazdığı şiirler değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Mümtaz Zeki Taşkın, şiir, dadaizm, sanat akımları, edebiyat