Ulakbilge - Sosyal Bilimler Dergisi
www.ulakbilge.com
Cilt 10, Sayı 68  2022/1  (ISSN: 2148-0451, E-ISSN: )
Nurhan ÖZKAN KUŞ, Remzi DURAN

NO Makale Adı
1646571460 TÜRK KÜLTÜRÜNDE NAR MOTİFİ VE TEKSTİL UYGULAMALARINDAN ÖRNEKLER

Türk kültüründe meyveler önemli bir yer tutmaktadır. Kültür tarihimizdeki öneminin yanında esas ve mecazî anlamların meyvelere yüklenmiş olması, sanatta kullanılmalarına da yol açmıştır. Nar meyvesi şekil olarak dünyaya, taneleri insanlara, zarlarla ayrılması ise kıtalara benzetilmiştir. Ayrıca doğurganlık, bereket, zenginlik, saltanat, cennet gibi ikonografik anlamlar yüklenmiştir. Bu özelliklerinden dolayı, tarihte sevilerek süsleme motifi olarak; cami duvarlarında, evlerin tavanlarında, dolap kapaklarında, çinilerde, seramik ve bakır kaplarda, kumaşlarda, işlemelerde, mezar taşlarında, minyatürlerinde, tahta işlemeciliğinde, dini ve sivil mimari eserlerinde, kullanım eşyalarında iki boyutlu ve üç boyutlu süsleme unsuru olarak yerini almıştır. Bu motif sadece biçim güzelliğiyle değil tarihsel derinliğe sahip, anlam yoğunluğu efsanelere uzanan sembolik değerleriyle de bulunduğu süslemeyi daha da zenginleştirmiş ve Türk süsleme sanatında köklü bir geçmişe sahip olmuştur. Bu çalışmada, Türk kültürünün önemli motifleri arasında yer alan nar motifinin, ikonografik anlamları ve yüzyıllara göre tekstil uygulamalarındaki biçimsel değişiminin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda nar motifi ile ilgili literatür taraması yapılmış, Türk kültüründeki yeri, önemi, ikonografik anlamları tespit edilmiş, tekstil uygulamaları incelenmiştir. Nar motifli tekstil uygulamaları ele alınırken tekstilin farklı türlerinden olmasına özen gösterilmiştir. 3 adedi müzelerde izin alınarak yerinde incelenirken, 10 adedi müzelerin çıkardığı kitaplardan ele alınmıştır. İncelemeler sırasında, eserlerin ayrıntılı fotoğrafları çekilmiş, değerlendirme formları aracılığıyla eser ile ilgili bilgiler elde edilmiştir. Tekstil eserlerinde yer alan nar motifleri procreate programı kullanılarak çizilmiştir .
Anahtar Kelimeler: Türk kültürü, nar motifi, tekstil