Geleneksel sanatlar içinde yer alan dokumalar, yüzyıllar boyunca Türk kültürünün vazgeçilmez unsurlarından biri olmuştur. Beşikten mezara kadar insan hayatının her evresinde yaşamı devam ettirebilmek için gerekli olan dokumalar, süsleme sanatının gelişmesi ile çeşitlilik kazanmıştır. Tekstil ve dokuma sanatlarının gelişiminde boyalar ve renkler çok büyük öneme sahiptir. Binlerce yıldır kullanılan doğal boyalar, son yüzyılda yerini sentetik boyalara bırakmıştır. Fakat kimyasal boyaların insan ve doğa üzerindeki olumsuz etkilerinden sonra tekrar doğala dönüş başlamıştır. Geleneksel olarak kullanılan doğal boyalarda antioksidan, anti kanserojen olması gibi yeni arayışlara başlanmıştır. Bu çalışmada, tıbbi aromatik bitkiler içinde yer alan ve geleneksel doğal boyamada çok fazla bilinmeyen Ebegümeci (Malva Sylvestris) bitkisi ele alınmıştır. Bitkinin gövde, yaprak ve çiçeklerinin tümü kullanılarak yün ipliklerle boyamalar yapılmıştır. Boyalı ipliklerin sürtünme ve ışık haslığı değerleri incelenmiştir. Ebegümeci bitkisi 10 farklı mordan maddesi ile (%2 ve %4 iki farklı oranda) 20 boyama yapılmıştır. Karşılaştırma yapabilmek için 1 adet mordansız boyama yapılmıştır. Boyanmış yün iplikler üzerinde sürtünme ve ışık haslık değerleri ölçülmüştür. Işık haslığı (2-7), sürtünme haslığı ise (2-5) arasında değerler bulunmuştur. En açık saman çöpü, en koyu kahve çekirdeği arasında renk tonları elde edilmiştir. Sonuç olarak ışık haslık değeri yüksek bulunan renkler halı kilim gibi dokumalarda tercih edilebilir.
Anahtar Kelimeler: Bitkisel boya, ebegümeci, ışık haslığı, sürtünme haslığı, tıbbi aromatik bitki
|