İnsanoğlunun gündelik kullanım ihtiyacının önemli bir bölümünü oluşturan pişirme, yeme-içme ve saklama kapları ile sacayağı gibi seramik formlar, beslenme alışkanlıklarındaki değişimler ile birlikte evrilerek bugünkü durumuna ulaşmıştır. İlgili sürece etki eden en önemli unsurlardan biri olan ergonomi, tasarımın estetik yönü ile birlikte iç içe hareket etmektedir. Çelik ve bakır gibi malzemelerin henüz kullanılmadığı dönemlerde yiyeceklerin içinde pişirildiği, servis edildiği ve saklandığı birincil malzeme niteliğinde olan seramik, günümüzde yaygın kullanımını halen sürdürmektedir. Yukarıda belirtilen kullanım amaçlarına cevap veren, kolay şekillendirilme yönüyle öne çıkan seramik bünye, tasarım sürecinde ergonomik olasılıkları da artırdığı için vazgeçilmez bir malzeme konumundadır. Araştırma, öncelikli olarak gastronomi tarihinde pişirme, yeme-içme (servis elemanı) ve saklama elemanı olarak kullanılan seramik kapların ergonomik gelişimi incelenerek gerçekleştirilmiştir. Ortaya konulan ürünlerin kullanım amaçları irdelenirken biçim ve malzeme yönü ele alınmıştır. Özellikle olumsuz doğa koşulları ve savaşlar insanları yiyecek depolamaya itmiştir. Ayrıca medeniyetlerin yeme içme kültürleri de kap kacakların çeşitli biçimlerde tasarlanmasına yol açmıştır. Estetik kaygının da öne çıktığı ilgili formların ergonomik gelişimini etkileyen unsurlar arasında hizmet edeceği yiyecek-içecek türü, hijyen, kullanım kolaylığı, işlevsellik gibi unsurlar sayılabilir. Sonuç olarak pişirme, yeme-içme ve saklama kaplarının ergonomisinin tasarımcılar tarafından geçmişten günümüze geliştirildiği ve geliştirilmeye devam edeceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Seramik, kap-kacak, ergonomi, yeme-içme, kültür
|