Ulakbilge - Sosyal Bilimler Dergisi
www.ulakbilge.com
Cilt 7, Sayı 41  2019/10  (ISSN: 2148-0451, E-ISSN: )
Ayşe ÖZMAK MERCAN

NO Makale Adı
1576182699 TÜRK KAYA RESİMLERİNİN SANATSAL KABULÜ

Geçmişten günümüze çeşitli sanat tanımları ile karşılaşılmaktadır. Bunun dışında sanat tarihinin kategorilendirilmesini sorgulayan görüşler de bulunmaktadır. Bunların başında tüm sanat yaratmalarını iki kavram altında toplayan Wilhelm Worringer’in soyutlama ve özdeşleyim tezi gelmektedir. Bu iki kavramdan biri, Theodor Lipps'in öne sürdüğü, sanat tarihindeki bütün eserleri tek bir duygulanım altında topladığı özdeşleyim içtepisidir. Diğeri de tüm soyut eğilimli sanat anlayışlarının dayandığı soyutlama içtepisidir. Özdeşleyim doğa ile barışık bir düşünce algısı ile oluşturulmuş doğayı taklide yönelik sanatsal bir yönelimdir. Theodor Lipps’in savunduğu gibi tüm sanat tarihi tek bir özdeşleyim kavramı altında toplanmamaktadır. Soyutlama ise ilkel ve uygar topluluklarda, "kendinde şey" in dışavurumudur. Worringer, ilkellerin ve Doğu kavimleri (Çin, Hint, İran) sanatını ilk soyut sanat kabul etmektedir. Dolayısıyla o, bu tezi ile sanat tarihinin hem başlangıcı hem de gruplandırmasını değiştirmiştir. Ancak, Worringer’ in Doğu kavimleri olarak kabul ettiği uygarlıkların içinde Ön Türkler yer almamaktadır. Bu önemli bir eksiklik olarak dikkat çekmektedir. Oysa ki, göçebe bir Orta Asya uygarlığı olan Ön Türkler gerek arkeolojik tespitlerle olsun, gerek Çin uygarlığının kayıtları ile olsun ilk Doğu uygarlıklarından biri olarak varlığını kabul ettirmiştir.


Anahtar Kelime: Türk Kaya Resimleri, Türk Tamga ve Petroglifleri, William Woringer, Soyutlama Özdeşleyim