Mimarlığın ana konusu olan mekân kavramı, birçok tasarımcı, filozof, sosyolog tarafından farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Genel olarak mekânı; bireyin içerisinde eylem gerçekleştirdiği ve bireyi çevresinden ayıran, duyu organları tarafından algılanan sınırlı bir boşluk olarak tanımlayabiliriz. Her mekân kullanıcılar tarafından farklı şekillerde algılanmakta ve deneyimlenmektedir. Deneyimler kullanıcıdan kullanıcıya değişse de mekâna dair genel bir ortak düşünce ortaya çıkmaktadır. Bunun aksine, mekân sınırlarının sorgulanması olgusu üzerinde özellikle durulması gereken bir önem taşımaktadır. Mekân sınırlarının sorgulanmasına yanıt olarak kimi mimarlar, tasarım sürecinde “paralaks” kavramından yararlanmaktadır. Paralaks kavramını nesnenin görünürdeki yerinin değişmesi olarak açıklayabiliriz. Paralaks; astroloji, felsefe, din, sosyoloji gibi birçok alanda kavramsal bir temel oluşturur. Mimaride paralaks kavramı, Slavok Zizek ile ortaya çıkmıştır. Bir mekâna olan bakış açısı paralaks ile geliştirildiğinde, sınırsız versiyonlar üretmek ve tasarıma yeni boyutlar kazandırmak mümkündür. Çalışma; paralaks kavramının mimarlık alanında kullanımını önemli mimarların bina tasarımları üzerinden örnekleyerek görünenin ötesinde bir gerçeklik olduğu düşüncesini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın yöntemi; nitel araştırma yöntemidir. Araştırmanın örneklemini tipik durum örneklemesi olarak Slavon Zizek’in “Mimari Paralaks” kitabında yer alan binalar oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında, veri toplama yolu ile belge incelenmekte; belge incelemeleri tasarımların basılı ve dijital literatürde var olan yazılı belge ve fotoğraflarının analizini içermektedir. Çalışma örneklemleri Slavok Zizek’in mimari paralaksı ayırdığı üç düzey; “gerçek”, “simgesel”, “imgesel” ve paralaks kavramıyla gelen sanal mimari üzerinden analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda, mimaride paralaks kavramının bina tasarımlarında doğrudan ya da dolaylı olarak belirli amaçlar için kullanılması hallerinin etkileri vurgusu yapılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Mekân, Paralaks, Mimarlık, Slavok Zizek