Rusya İmparatorluğu’nun mirası üzerine kurularak 1917 Bolşevik İhtilali ile uygulamaya geçirilen Sovyet sosyalist sistemi, 1991’deki dağılmaya kadar devam eden hâkimiyeti süresince genel anlamda sömürge ve asimilasyona dayalı totaliter bir yönetim anlayışı sergilemiştir. SSCB iktidarları tarafından Sovyet ulusu, kimliği, tarih ve kültürü oluşturma ve bu yolla birliğin varlığını güçlendirerek sürdürme adına uygulanan politikalar, Sovyet hâkimiyeti altındaki tüm halklar için gerçek manada bir yıkım olmuştur. Sistemi ayakta tutacak Sovyet insan tipini yaratmayı hedeflerken insanı ve toplumu büyük bir baskı altına alan antidemokratik anlayış adaletsizliğin, zulmün, şiddetin kol gezdiği, insanlara acılar ve sıkıntılar yaşatan bir yapı ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda ortamın ve yaşanan olayların değerlendirmesi ancak Sovyetler Birliği’nin son yıllarında ya da dağılmasından sonra söz konusu olmuştur. Bağımsızlık sonrasında Kazakistan’da çekilen birçok film, Sovyetler Birliği döneminde yaşanan olayları ele alan konuları işleyerek dönemin bilinmeyen ya da farklı anlatılan gerçeklerini yansıtmış, döneme yönelik eleştiri getiren bir tutum sergilemiş ve bu yolla Sovyet ideolojisiyle bir hesaplaşma anlayışı ortaya koymuştur. Bu bağlamda yönetmen Satybaldy Narymbetov’un “Mustafa Çokay” ve “Emanet (Amanat)” isimli filmleri dikkat çekicidir. Söz konusu filmlerde, Sovyet ideolojisi tarafından Kazakistan tarihine ve tarihi kişiliklerine yönelik yanlış aktarılan bilgiler ve yaşanan olaylar yeniden ele alınarak eleştirisi yapılmaktadır. Bu makalede Satybaldy Narymbetov’un “Mustafa Çokay” ve “Emanet (Amanat)” isimli filmleri, Teun A. van Dijk’ın geliştirdiği eleştirel söylem analizi yöntemiyle incelenmiş, Sovyetler Birliği’ne yönelik eleştiriler, eleştirilerin biçimi ve ideolojik arka planları açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Satybaldy Narymbetov, Mustafa Çokay, Ermukhan Bekmakhanov, Kenesarı Kasımov, Emanet, Amanat, Kazakistan Sineması, SSCB Eleştirisi, Biyografik Film.