Ulakbilge - Sosyal Bilimler Dergisi
www.ulakbilge.com
Cilt 5, Sayı 10  2017/2  (ISSN: 2148-0451, E-ISSN: )
Hüseyin BAYARSLAN

NO Makale Adı
1490112263 OSMANLI DEVLETİ’NDE KÖLELEŞTİRME VE AZAT ETME YÖNTEMLERİ

Savaşların tarihi kadar köklü bir geçmişe sahip olan kölelik, tarihin 19. yüzyıla kadar takip edebildiğimiz her döneminde ve gelip geçtiklerinden haberdar olduğumuz tüm toplumlar arasında bir şekilde mevcut olmuştur. Aslında diğerlerinden temelde pek farkı olmayan insanların hürriyetlerini yitirdiklerinde hukuki olarak ve çoğu zaman pratikte mal statüsüne indirgenmeleri bugünün bakış açısıyla anlaşılması kolay gözükmese de, geçmişin zorlayıcı hayat koşulları karşısında, teknolojiden mahrum olarak, insan gücüne ihtiyaç duyan toplumların, köleleşmedikleri sürece çok fazla üzerinde düşünmelerini gerektirecek bir konu değildi. Üstelik düşmanı, savaş esirlerini köleleştirerek istihdam etmek, efendilere iş gücü sağlarken, esire de belirli sınırlar çerçevesinde hayatını kazandırıyordu. Yalnızca savaş tutsakları için değil, borçlu insanlar için de kölelik, yaşamlarının bir bölümü ya da geri kalanı karşılığında borçlarından kurtulmalarını sağlayan bir çözümdü. Ve tabi işin ekonomik boyutu bununla sınırlı değildi; yasal ya da illegal biçimde gerçekleştirilen köle ticareti, esir pazarları, hükümdarlar, tüccarlar ve hatta sıradan halk için ciddi bir gelir kapısı olarak görülüyordu.Değersiz olan, çoğu zaman tarihin de dikkatinden kaçar. Bu nedenle kölelerin hayatlarına ve toplumdaki rollerine ilişkin tafsilatlı bilgiler edinmek güçtür. Köle olarak doğan ya da hayatlarının herhangi bir evresinde köle olan talihsiz insanların bizzat kendileri tarafından bırakılan izler de oldukça sınırlıdır. Ancak onların insani açıdan kıymetsiz görülmelerine karşın önemli bir meta kabul edilmeleri, tarihin cilvesi olarak resmi vesikalara konu olmalarını kolaylaştırmıştır. Bu çalışmada ilgili vesikalardan da yararlanılarak Osmanlı döneminde köleleştirme ve kölelerin azat edilmesi konularına dair birtakım değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Anahtar kelimeler: Kölelik, Azat, Osmanlı Devleti